วัยรุ่นเป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นในหลายๆด้าน โดยเฉพาะในเด็กวัยแรกรุ่นในช่วงอายุ 10-13 ปีแรก ซึ่งจะเป็นวัยที่เกิดปัญหาขึ้นได้มากจึงต้องอาศัยการปรับตัวเพื่อให้สามารถดำเนินชีวิตได้ต่อไปพร้อมเติบโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพดีทั้งทางร่างกายและจิตใจ ในวัยนี้เพศหญิงจะเข้าสู่วัยรุ่นได้เร็วกว่าผู้ชายประมาณ 2 ปีและจะพัฒนาไปจนถึงอายุประมาณ 18 ปีก็จะเริ่มเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ โดยจะมีการเปลี่ยนแปลงในพัฒนาการด้านต่างๆดังนี้
- พัฒนาการทางร่างกาย
ประกอบไปด้วยการเปลี่ยนแปลงของร่างกายและเพศ สาเหตุเพราะวัยนี้จะมีการสร้างและหลั่งฮอร์โมนเพศมากขึ้น ซึ่งในส่วนของร่างกายจะเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว แขนขาจะยาวขึ้นอย่างต่อเนื่อง ในเพศหญิงจะมีไขมันมากกว่าชายที่มีกล้ามเนื้อมากกว่า ส่งผลให้เพศชายมีความแข็งแรงกว่า ส่วนในด้านการเปลี่ยนแปลงทางเพศ วัยรุ่นผู้ชายจะเริ่มเป็นหนุ่มขึ้น นมแตกพาน เสียงแตก หนวดเคราขึ้น และเริ่มมีการหลั่งน้ำอสุจิหรือที่เรียกว่าฝันเปียก วัยรุ่นหญิงจะเป็นสาวมากขึ้น เต้านมมีการขยายใหญ่ขึ้น สะโพกผาย เริ่มมีประจำเดือนครั้งแรก
- พัฒนาการทางด้านจิตใจ แบ่งย่อยออกมาเป็น 2 ประเภท
- สติปัญญา มีการพัฒนาด้านสติปัญญามากขึ้นสามารถเรียนรู้ เข้าใจเหตุการณ์ต่างๆแบบลึกซึ้ง คิดวิเคราะห์ สังเคราะห์สิ่งต่างๆได้ด้วยตัวเอง
- ความคิดถึงตัวเอง วัยรุ่นจะเริ่มแสดงออกถึงสิ่งที่ตนเองชื่นชอบหรือถนัด เช่น วิชาที่ชอบเรียน กีฬาที่ชอบเล่น ของสะสมที่สนใจ เลือกคบเพื่อนที่มีความชอบอะไรที่เหมือนๆกัน จึงทำให้เกิดการเรียนรู้และถ่ายทอดกันในกลุ่มเพื่อน ทั้งส่วนของแนวคิด ค่านิยม ระบบจริยธรรม ซึ่งสิ่งเหล่าคือเอกลักษณ์เฉพาะตัว
- ภาพลักษณ์ของตนเอง คือการใส่ใจมองในภาพของตนเองในด้านต่างๆ เช่น หน้าต่าง รูปร่าง ความสวยหล่อ ผิวพรรณ ข้อดีหรือข้อด้อยของร่างกายตัวเอง
- การได้รับการยอมรับ วัยนี้มีความต้องการด้านการยอมรับจากกลุ่มเพื่อนเป็นอย่างมาก เพราะจะทำให้เกิดความรู้สึกมั่นคง ปลอดภัย เห็นคุณค่าของตนเอง มั่นใจในตนเอง ยิ่งมีคนรู้จักมากขึ้นก็ยิ่งรู้สึกดี
- ความเป็นตัวของตัวเอง ในวัยนี้จะเริ่มรู้สึกอิสระ เสรีภาพ ไม่ชอบที่ต้องอยู่ในภายใต้กฎเกณฑ์หรือกติกาใดๆ ชอบที่จะคิดเอง ทำเอง พึ่งตนเอง หากถูกบังคับก็จะแสดงปฎิกิริยาตอบโต้ในทันที และยังเป็นวัยที่อยากรู้อยากเห็นจึงมีความเสี่ยงที่จะถูกหลอกได้ง่าย
ดังนั้นในวัยนี้พ่อแม่จึงควรให้ความสนิทดูแลอย่างใกล้ชิดแต่ไม่ควรเข้าไปจู้จี้หรือเข้าไปทำให้เด็กรู้สึกอึดอัด พวกเค้าก็จะยิ่งต่อต้านรวมทั้งทำตัวแปลกแยกห่างเหิน มีอะไรก็จะไม่กล้าบอกซึ่งจะส่งผลเสียมากกว่าผลดีคะ